Tiki Taka là gì? Những điều tổng quan về chiến thuật này
Tiki taka hay còn gọi là Tiqui-taka là một trong những chiến thuật gắn liền với thành công của câu lạc bộ Barcelona và đội tuyển Tây Ban Nha. Đây là chiến thuật đã đưa Tây Ban Nha lên đỉnh cao thế giới ở World Cup lẫn Euro một cách cực kỳ thuyết phục. Hôm nay, hãy cùng nhà cái uy tín nhất tại việt nam tìm hiểu chi tiết về chiến thuật huyền thoại này qua bài viết này nhé.
Tiki Taka là gì?
Tiki Taka là gì?
Tiki taka là chiến thuật thi đấu đề cao việc kiểm soát bóng, chuyền bóng ngắn và di chuyển liên tục. Trong tiếng Tây Ban Nha Tiqui có nghĩa là chuyền còn Taka có nghĩa là chạy, tương ứng tinh thần của lối đá này. Với việc kiểm soát bóng và di chuyển không bóng liên tục khiến cho mọi đối thủ của tiki taka đều gặp rất nhiều khó khăn mỗi khi đối đầu với chiến thuật này,
Ra đời trong hoàn cảnh nào?
Tiki taka được mọi người biết đến từ bởi huấn luyện viên Pep Guardiola khi dẫn dắt câu lạc bộ Barcelona trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2012. Nhưng sự thật Tiki taka được phát minh bởi huyền thoại Johan Cruyff bằng việc kết hợp giữa việc chơi bóng ngắn và lối chơi tấn công tổng lực được kế thừa từ một huyền thoại khác là RInus Michels.
Johan Cruyff từng thi đấu dưới màu áo của câu lạc bộ Barcelona từ năm 1973 đến năm 1978 và làm huấn luyện viên cho câu lạc bộ này từ năm 1988 đến năm 1996. Từ năm 1979, Johan Cruyff đã góp phần trong cuộc cách mạng thay đổi lối đá của câu lạc bộ Barcelona từ việc thay đổi tại lò đào tạo La Masia của câu lạc bộ.
Thánh Johan là người đặt nền móng đầu tiên cho chiến thuật Tiki taka này nhưng người đầu tiên áp dụng là Luis Aragones. Aragones là huấn luyện viên của đội tuyển Tây Ban Nha từ giai đoạn 2004-2008 và cũng là người đầu tiên áp dụng tiki taka trong một giải đấu.
Sau thất bại tại World Cup 2006, Aragones đã thay đổi hoàn toàn lối chơi của Tây Ban Nha bằng việc dùng các đường chuyền ngắn và kiểm soát bóng nhiều hơn để bù đắp cho việc thể lực kém của các cầu thủ và dần dần hoàn thiện tiki taka đem lại chức vô địch Euro cho đội tuyển Tây Ban Nha năm 2008.
Năm 2009 , khi chính thức lên làm thuyền trưởng của câu lạc bộ Barcelona huấn luyện viên Pep guardiola đã nâng tầm lối chơi này lên đỉnh cao với việc kết hợp được các cầu thủ tài hoa như Messi, Xavi, Iniesta,… vào lối chơi tiki taka. Giai đoạn này, với lối đá tiki taka của mình Barcelona gần như đã trở thành đội bóng không thể chống đỡ tại châu Âu cũng như trên thế giới.
Ngoài ý kiến trên giới truyền thông còn có một ý kiến khác về người sáng lập ra lối chơi tiki taka là một bình luận viên có tên Andres Montes. Trong lúc bình luận một trận bóng thì bình luận viên này đã liên tưởng việc thi đấu ban bật, chạy chỗ giống như tiếng tích tắc của chiếc đồng hồ trong văn phòng từ đó ra đời tiki taka.
Những đặc điểm của chiến thuật Tiki-Taka
Tiki taka là một lối chơi rất đặc biệt, bóng sẽ được chuyền liên tục qua lại giữa các cầu thủ trên sân cũng, đồng thời các cầu thủ cũng phải di chuyển không bóng một cách liên tục khiến các cầu thủ đối phương rất dễ mắc những sai lầm về việc chọn vị trí. Cụ thể các các đặc điểm của tiki taka như sau:
Kiểm soát bóng
Đây chính là điều quan trọng nhất của chiến thuật này, đội bóng muốn triển khai tiki taka bắt buộc phải kiểm soát bóng càng nhiều càng tốt. Đa phần các trận đấu của câu lạc bộ Barcelona hoặc đội tuyển Tây Ban Nha thì các đội bóng này luôn chiếm khoảng trên 65% thời gian kiểm soát bóng trên sân. Trong khi các cầu thủ hàng tiền vệ kiểm soát bóng bằng các đường chuyền ngắn, ban bật thì các cầu thủ phía trên di chuyển, chạy chỗ liên tục lôi kéo hậu vệ đối phương và kết thúc một đợt tấn công là cả đội sẽ bất ngờ đẩy nhanh tốc độ tấn công về khung thành đối phương, gây ra một áp lực cực lớn cho đối thủ, sau đó tận dụng những sai lầm của đối thủ và ghi bàn.
Nhãn quan chơi bóng
Sau khi kiểm soát được bóng thì điều kiện tiếp theo chính là tìm sơ hở của đối phương để có thể tung ra những đường chuyền quyết định. Đây chính là lúc cần đến những ngôi sao có nhãn quan chiến thuật tỏa sáng. Các cầu thủ ở hàng tiền vệ sẽ phối hợp với nhau bằng những đường chuyền ngắn và các cầu thủ tấn công di chuyển liên tục khiến cho hậu vệ đối phương bắt buộc phải chạy theo tiền đạo và lao lên tranh cướp bóng, chính thời điểm này tiền vệ phân phối bóng sẽ tung ra những đường chuyền đánh vào những vị trí mà hậu vệ đối phương mắc sai lầm.
Các kỹ năng trong lối chơi Tiki Taka
Để có thể thực hiện lối chơi tiki taka các cầu thủ trong đội bóng phải có những kỹ năng quan trọng sau:
Khả năng chơi bóng một chạm.
Khả năng di chuyển không bóng một cách hợp lý.
Khả năng chuyền bóng nhanh và chính xác,
Khả năng tập trung cao độ vào trận đấu.
Khả năng về kỹ thuật cá nhân, không cần quá điêu luyện nhưng vẫn phải có khả năng qua người một cách cơ bản nhất để tránh các pha vào bóng của cầu thủ đối phương.
Chiến thuật Tiki taka triển khai ra sao?
Để có thể triển khai chiến thuật Tiki taka huấn luyện viên và các cầu thủ bắt buộc phải nằm lòng những yêu cầu sau đây:
Chuyền và chạy
Đối với chiến thuật tiki taka các cầu thủ cần phải di chuyển không bóng linh hoạt liên tục trong trận đấu, chính vì vậy các cầu thủ cần phải có một nền tảng thể lực cực tốt mới có thể đáp ứng yêu cầu của lối chơi này. Bên cạnh ngoài việc phải di chuyển liên tục, những đường chuyền cũng diễn ra liên tục với tốc độ từ vừa phải đến cao đòi hỏi cầu thủ phải có khả năng chuyền bóng rất tốt, Để có thể vận dụng thành công chiến thuật này, chuyền và chạy chính là hai yếu tố đầu tiên mà các cầu thủ cần phải có.
Quy luật 6 giây
Đây chính là một nét đặc trưng của tiki taka, khi mất bóng toàn đội sẽ lập tức áp sát, pressing cực mạnh lên đối phương trong vòng 6 giây để giành lại bóng. Nếu sau 6 giây vẫn chưa cướp lại được bóng thì toàn đội sẽ quay lại thế trận ban đầu và sẵn sàng cho lần pressing tiếp theo.
Bố trí đội hình chiến thuật
Tiki taka là một chiến thuật đề cao việc tấn công hơn phòng ngự. Với các đội bóng sử dụng tiki taka làm chiến thuật thi đấu sẽ thường xuyên ép sân đối phương, dùng tấn công làm phòng thủ đồng thời các cầu thủ sẽ giữ bóng một thời gian dài gây ra rất nhiều ức chế lên đối thủ. Đội hình chiến thuật mà các đội bóng thường sử dụng là 4-3-3 để có thể tùy biến thành những đội hình khác nhau khi cần như 4-3-1-2 hay 3-4-3 tùy theo tình hình trận đấu.
Cự ly đội hình cách đá
Với lối đá chuyền bóng ngắn, ban bật bắt buộc các cầu thủ bắt buộc giữ một cự ly gần với nhau, chính vì vậy các cầu thủ sẽ phải dâng cao khi tấn công để cự ly này được đảm bảo hoàn toàn.
Những ma thuật, lợi ích khi áp dụng Tiki Taka
Tiki taka là một chiến thuật có lối chơi rất giống với lối đá tổng lực, chính vì vậy những trận đấu sử dụng chiến thuật này luôn luôn đem lại cho người xem những pha bóng đẹp mắt mãn nhãn. Bên cạnh đó việc chiến thuật này được xây dựng trên nền tảng tấn công đem lại cho trận đấu một bầu không kh1i sôi động, hấp dẫn.
Đội hình chiến thuật thường xuyên được sử dụng để thực hiện lối chơi tiki taka là 4-3-3 với 3 tiền đạo ở phía trên di chuyển một cách linh hoạt và ba tiền vệ trung tâm tài hoa giữ nhịp điệu cùng với việc phân phối bóng cho tuyến trên tạo ra những pha bóng huyền ảo đầy sức hút. Ma thuật của lối chơi này còn nằm ở việc thực hiện những đường chuyền cùng những pha qua người đẹp mắt thoát khỏi sự kèm cặp của hậu vệ đối phương.
Những yêu cầu/nguyên tắc của chiến thuật Tiki Taka
Tiki taka có những nguyên tắc riêng của mình để có thể hoạt động một cách trơn tru và hiệu quả:
Nguyên tắc đầu tiên chính là pressing trong 6 giây, khi bị mất bóng cả đội buộc phải pressing gây sức ép lên đối phương trong 6 giây để có thể giành lại quyền kiểm soát bóng. Nếu quá thời gian này các hậu vệ quay về kèm các cầu thủ đối phương theo đúng vị trí của mình.
Nguyên tắc thứ hai là các cầu thủ cần phải có kỹ thuật cá nhân cũng như kỹ thuật xử lý bóng tốt. Điều này còn áp dụng với cả hậu vệ và thủ môn vì là lối chơi kiểm soát bóng hoàn toàn nên các cẩu cầu thủ từ hậu vệ đến thủ môn đều phải tham gia vào quá trình này,
Nguyên tắc thứ ba cũng là nguyên tắc quan trọng nhất của lối chơi tiki taka chính là các cầu thủ bắt buộc phải có sự ăn ý với nhau. Để chiến thuật này có thể mang lại hiệu quả cần sự phối hợp từ việc pressing đến kiểm soát bóng, chuyền bóng và di chuyển không bóng. Điều này đồng nghĩa với việc toàn đội sẽ phải hoạt động liên tục trên sân một cách nhịp nhàng và ăn ý. Nếu một cầu thủ có bất cứ sai lầm nào thì các đồng đội cũng có thể bù hỗ trợ kip và nhanh chóng đưa trận đấu vào lại trong tầm kiểm soát.
Nguyên tắc thứ tư là việc bắt buộc phải áp dụng sơ đồ chiến thuật 4-3-3 vì sơ đồ này rất dễ tạo ra những biến thể để đội bóng có thể nhanh chóng thay đổi trong quá trình thi đấu. Khi cần phòng ngự 4-3-3 có thể chuyển thành 4-3-1-2, khi cần tổng lực 4-3-3 hoàn toàn co1the63 chuyển thành 3-4-3 gây áp lực khủng khiếp lên đối phương. Trong sơ đồ 4-3-3, hai hậu vệ cánh sẽ thường xuyên dâng cao để hỗ trợ cho hai tiền đạo cánh liên tục di chuyển vào trong trung lộ tạo nên một gọng kìm đè nặng lên khung thành đối phương.
Tại sao có ít đội bóng sử dụng tiki taka?
Với thành tích cũng như sự hiệu quả mà tiki taka đã được chứng minh nhưng hiện nay trên thế giới chỉ có hai đội bóng giành được thành công với chiến thuật này là Barcelona và Tây Ban Nha. Đã có rất nhiều đội bóng thử dùng tiki taka để thi đấu nhưng không đạt được thành công do vấp phải những rào cản sau đây:
Các cầu thủ trong đội bóng cần phải có kỹ thuật cá nhân điêu luyện cũng như nhãn quan chiến thuật cực kỳ tốt để đảm bảo những đường chuyền luôn được thực hiện một cách chính xác. Bên cạnh đó việc các cầu thủ cần phải di chuyển hợp lý mà vẫn có thể thực hiện chính xác các đường chuyền thì các cầu thủ cần phải có một nhãn quan chiến thuật cực kỳ tốt.
Các cầu thủ trong đội cần phải rất tập trung cũng như cực kỳ hiểu ý nhau. Việc thay đổi liên tục từ pressing sang phòng ngự sau đó chuyển ngay lập tức qua tấn công cần một sự ăn ý cực kỳ lớn. Ngoài ra ở những pha bóng tấn công cũng rất cần sự hiểu ý từ hàng tiền vệ đến hàng tiền đạo mới có thể tạo ra những pha di chuyển cùng những đường chuyền quyết định để đồng đội ghi bàn.
Việc phải di chuyển liên tục trong trận đấu, pressing nhiều lần, tập trung cao độ kiểm soát bóng yêu cầu các cầu thủ có một nền tảng thể lực cực kỳ tốt, nếu một cá nhân không có đủ sức khỏe để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình vận hành lối chơi của cả đội trong trận đấu.
Ngoài việc cần một tập thể mạnh thì tiki taka còn cần có những siêu sao trong đội hình để có thể dứt điểm trận đấu bằng những pha đi bóng hoặc những đường chuyền quyết định cũng như những pha dứt điểm đẳng cấp.
Tiki taka là một chiến thuật cần cả tập thể và trong đó có cả huấn luyện viên. Nói cách khác chính huấn luyện viên là người đầu tàu để có thể dẫn dắt cả đội chơi lối chơi này. Chính vì vậy đội bóng muốn thi triển lối chơi này cần phải có một huấn luyện viên tài năng có tư duy cao và hiểu rõ điểm mạnh điểm yếu của từng cá nhân trong đội bóng. Để có thể huấn luyện và vận dụng vào đội hình chiến thuật này.
Vì sao Barca thành công cùng Tiki Taka?
Barcelona chính là câu lạc bộ thành công nhất với chiến thuật tiki taka, lý do vì sao Barcelona và tiki taka trở thành huyền thoại trong thế giới bóng đá có thể tóm gọn trong các ý sau:
Huấn luyện viên tài năng
Để Barcelona có thể thành công chắc chắn cái tên đầu tiên phải nhắc đến chính là huấn luyện viên tài năng Pep Guardiola. Pep đã áp dụng nhuần nhuyễn triết lý bóng đá tiki taka vào Barcelona, bên cạnh đó ông còn hiểu rõ từng học trò của mình để có thể giúp các học trò phát huy hết những khả năng của mình
Đội hình cầu thủ giỏi
Ngoài việc sở hữu một huấn luyện viên tài ba, Barcelona thời điểm đó còn sở hữu những tài năng lớn nhất của bóng đá thế giới đang trong độ chín mùi nhất, có thể kể đến những cái tên như: Lionel Messi, Andres Iniesta, Xavi Hernandez, ….. Đây là những cầu thủ hay nhất thế giới thời điểm đó đã giúp Barcelona chinh phục được mọi giải đấu châu Âu và thế giới.
Chiến thuật siêu đỉnh
Các cầu thủ trong màu áo Barcelona di chuyển liên tục trong trận đấu, kết hợp với những pha chọc khe và phối hợp đỉnh cao từ hàng tiền vệ chính là một trong những yếu tố đem lại thành công của đội bóng. Bên cạnh đó việc kiểm soát toàn bộ trận đấu cũng như pressing nhiều lần gây khó khăn cho các hậu vệ đối phương cũng là chiến thuật hợp lý để có thể đem về những chiếc cúp vô địch cho đội bóng xứ Catalan
Thành tích
Thành tích của Barcelona với lối đá tiki taka rất đáng nể, đây là một trong những chiếc cúp thuyết phục nhất trong bộ sưu tập các danh hiệu của đội bóng giàu thành tích thứ hai Tây Ban Nha:
7 chức vô địch La Liga vào các năm: 2008-2009, 2010-2011, 2012-2013, 2014-2015, 2015-2016, 2017-2018, 2018-2019.
6 chức nhà vua Tây Ban Nha các năm: 2008-2009, 2011-2012, 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2020-2021
6 chức vô địch Siêu cúp Tây Ban Nha: 2009, 2010, 2011, 2013, 2016, 2018
3 chức Champions League, giải đấu danh giá nhất châu Âu vào các năm: 2008-2009; 2010-2011; 2014-2015
3 chức vô địch giải vô địch thế giới các câu lạc bộ năm: 2009, 2011, 2015
3 chức vô địch UEFA Cup: 2009, 2011, 2015
Lời kết về Tiki Taka
Chắc chắn rằng tiki taka xứng đáng có tên ở ngôi đền huyền thoại của những chiến thuật làm khuynh đảo nền bóng đá thế giới. Tuy nhiên hiện nay không nhiều đội bóng trên thế giới có thể vận hành được chiến thuật này ngoài Barcelona và đội tuyển Tây Ban Nha.
Để có thể vận hành một cách trơn tru nhất cần một sự gắn kết của cả đội bóng từ huấn luyện viên đến toàn bộ các cầu thủ từ chính thức đến dự bị. Dù vậy với sự hiện đại cũng như hiệu quả của mình tiki taka sẽ sớm trở thành một trong những chiến thuật được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới ở tương lai không xa.